Mẹ sau sinh bị tắc tia sữa và những vấn đề về viêm vú dẫn đến tình trạng đau nhức, sưng tấy thậm chí sốt do viêm gây ảnh hưởng tới việc cho bé bú mẹ. Nhiều trường hợp không được điều trị sớm và hiệu quả có thể gây áp xe tuyến vú, dần dần trở thành các dải xơ hóa hoặc u xơ tuyến vú. Vậy nguyên nhân gây tắc tia sữa là gì, điều trị và phòng ngừa tình trạng này bằng cách nào? hãy cùng chuyên gia của Y dược phương đông chia sẻ trong bài viết dưới đây
1.Thế nào là tắc tia sữa?
Tắc tia sữa còn gọi là tắc tuyến sữa hay tắc ống dẫn sữa, là tình trạng sữa mẹ bị ứ đọng bên trong các ống dẫn sữa ở bầu ngực mà không được đẩy ra ngoài, khiến việc cho con bú gặp nhiều khó khăn cũng như gây đau đớn cho người mẹ. Tình trạng này thường xảy ra ở sản phụ sau sinh khoảng 6 – 12 tuần hoặc bất kỳ thời điểm nào trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ.
Theo các chuyên gia về sản phụ, sữa mẹ được sản xuất từ các nang sữa, theo các ống dẫn sữa đổ về xoang chứa sữa nằm ở phía sau quầng vú, dưới tác động kích thích từ hoạt động bú mút của trẻ mà sữa sẽ chảy ra ngoài. Tuy nhiên, khi lòng ống dẫn sữa bị bít hẹp lại, sữa sẽ không thể chảy ra ngoài, lâu dần vón cục do hiện tượng sữa đông kết. Song song đó sữa mới vẫn tiếp tục được tạo ra, làm cho chỗ tắc ở các ống dẫn trước ngày càng căng giãn ra khiến tình trạng tắc sữa ngày càng nghiêm trọng hơn
2. Các nguyên nhân dẫn đến tắc tuyến sữa
Những trường hợp hay gặp trong vấn đề tắc tia sữa
2.1. Mẹ mới sinh con
Một số mẹ gặp phải tình trạng tắc tia sữa sau sinh khi sữa được sản xuất rất nhiều trong bầu ngực nhưng chưa thể chảy ra ngoài do bé chưa ngậm đúng khớp ngậm, sữa không thoát ra ngoài, bị ứ đọng khiến bầu ngực căng cứng và tắc tia sữa.
2.2. Dư thừa sữa mẹ
Nhiều trường hợp tắc ống dẫn sữa do sữa mẹ còn dư thừa trong bầu ngực do bé bú không hết hoặc mẹ không hút hết phần sữa còn lại sau khi bé đã bú no, dẫn đến sữa ứ đọng lại gây tắc nghẽn.
2.3. Ngực bị áp lực
Chẳng hạn như mặc áo ngực quá chật, bó sát hoặc mang địu bé trước ngực khiến tia sữa bị tắc. Ngoài ra, tư thế nằm sấp khi ngủ cũng có thể gây ra tình trạng này.
2.4. Mẹ không cho bé bú thường xuyên
Nếu không cho bé bú thường xuyên hoặc không hút hết sữa ra ngoài trong khoảng 5-24 giờ sẽ gây ra tình trạng tắc tuyến sữa.
2.5. Bé ngậm vú mẹ sai cách
Khi không ngậm bắt vú mẹ đúng bé sẽ không bú đủ lượng sữa mẹ được sản xuất ra, khiến sữa mẹ vẫn còn ứ đọng trong bầu ngực chính là nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữa.
2.6. Mẹ ít hút sữa ra ngoài
Nếu ít hút sữa hoặc hút không hết lượng sữa còn ứ đọng trong bầu ngực có thể gây ra tình trạng tắc ống dẫn sữa. Một số trường hợp lực hút của máy hút sữa quá yếu, không thể hút hết sữa ra ngoài cũng dẫn đến tình trạng này.
2.7. Căng thẳng và stress
Yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng trực tiếp đến việc sản xuất sữa mẹ, nếu mẹ quá căng thẳng sẽ làm chậm quá trình sản sinh oxytocin – một loại hormone có nhiệm vụ kích thích vú tiết sữa. Tình trạng này thường gặp ở những chị em lần đầu làm mẹ khi chưa thích nghi với cuộc sống có thêm thành viên mới.
3. Triệu chứng khi bị tắc tia sữa
Tình trạng tia sữa bị tắc có thể xảy ra bất cứ lúc nào dù mẹ mới bắt đầu cho con bú hoặc đã cho con bú được một thời gian. Vì thế, mẹ cần lưu ý những dấu hiệu dưới đây để nhận biết sớm tình trạng tắc tia sữa và can thiệp điều trị kịp thời, bao gồm:
- Không tiết sữa hoặc tiết sữa rất ít, kể cả khi mẹ chủ động vắt sữa.
- Ngực càng lúc càng căng cứng và to hơn, đi kèm với cảm giác đau nhức.
- Sờ vào đầu vú cảm giác có một hoặc nhiều cục cứng.
- Một số trường hợp bị sưng tấy và sốt do tình trạng viêm ở tuyến vú
4. Tắc tia sữa có nguy hiểm không?
Mặc dù tắc tia sữa không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ, tăng nguy cơ gặp các biến chứng như mất sữa hoàn toàn, viêm tuyến vú, áp xe vú lâu dần phát triển thành các dải xơ hóa ở vú.
+ Mất sữa: khi mẹ có sữa nhưng không thể tiết ra cho bé bú mặc dù đã vắt hoặc sử dụng máy hút sữa. Khi không có sữa mẹ trẻ buộc phải uống sữa ngoài, dẫn đến trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng và các kháng thể tự nhiên so với những trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn, trẻ chậm lớn, dễ mắc bệnh vặt hơn…
+ Viêm tuyến vú: ngực sưng to hơn và cảm thấy đau nhức, khi chạm tay vào sờ thấy nhiều cục cứng, sưng đỏ và đau, dù có cố gắng nặn cũng không thấy chảy sữa ra ngoài.
+ Áp xe vú là tình trạng vú sưng đỏ đau, tụ mủ bên trong vú do vi khuẩn gây ra, thường xảy ra ở mẹ bị tắc tia sữa kéo dài nhưng không được điều trị hiệu quả.
Khi mẹ bị tắc tuyến sữa lâu ngày nhưng không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng viêm tuyến vú, và viêm tuyến vú nếu không được điều trị sẽ dẫn đến áp xe tuyến vú. Biến chứng áp xe vú có thể gây hoại tử mô vú, nhiễm trùng nặng.
5. Cách phòng ngừa tắc tia sữa
Tắc tia sữa sau sinh có thể khiến mẹ đau đớn và mệt mỏi, tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh cũng như không đảm bảo lượng sữa cung cấp dưỡng chất thiết yếu và kháng thể tự nhiên cho con. Vì thế, mẹ cần phòng ngừa tình trạng này bằng cách:
- Tập thói quen hút sữa thường xuyên: Ngoài việc cho con bú đúng cữ và bú thường xuyên, mẹ cần hút sữa đều đặn mỗi lần sau khi bé bú no để đảm bảo sữa không bị ứ đọng, sữa mới luôn được sản xuất.
- Thực hiện lối sống khoa học: Mẹ cần xây dựng lối sống khoa học bằng việc ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung đầy đủ các nhóm chất, nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng hoặc mệt mỏi kéo dài ảnh hưởng đến việc tiết sữa.
- Uống đủ nước: Mẹ nên uống đủ lượng nước khuyến cáo mỗi ngày để giúp sữa được sản xuất nhiều hơn, giúp thông tuyến sữa tốt hơn.
- Hạn chế những tác động lên bầu ngực: Mẹ không nên mặc áo ngực quá chật, không nằm sấp khi ngủ và cần hạn chế những tác động mạnh lên bầu ngực.
- Tập luyện thể dục thể thao nhẹ nhàng: Mẹ có thể tham khảo các bộ môn nhẹ nhàng với phụ nữ sau sinh như yoga, kegel, đi bộ… ngoài việc hỗ trợ hoạt động sản xuất sữa mẹ, cải thiện vóc dáng còn mang đến nhiều lợi ích sức khỏe khác.
Người mẹ sau sinh nên cố gắng lưu tâm về các vấn đề của tắc tia sữa tránh khi gặp phải sẽ làm ảnh hưởng rất nhiều cho sức khỏe của mẹ và khả năng tập trung bú mẹ của bé
